Baklagillerin Önemi ve Türkiye’deki Üretim Durumu
Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, 10 Şubat Dünya Bakliyat Günü dolayısıyla yaptığı basın açıklamasında, baklagillerin besin değeri ve tarımsal önemine dikkat çekti.
Bayraktar, “Türk mutfağının vazgeçilmezleri arasında yer alan baklagiller, protein, vitamin, mineral ve lif açısından zengin bir besin grubudur. Bu özellikleri nedeniyle her geçen yıl daha fazla önem kazanmaktadır” diyerek bakliyat üretiminin artırılmasının gerekliliğine vurgu yaptı.
Türkiye’de nohut, kuru fasulye ve mercimek en fazla üretilen baklagiller arasında yer alıyor. Fast-food tüketiminin yaygınlaştığı günümüzde doktorlar ve diyetisyenler tarafından da sıkça önerilen bu besinler, toprak yapısını iyileştirmesi ve ekim nöbetinde önemli rol oynaması nedeniyle tarımsal üretimde büyük bir yer tutuyor.
Bu doğrultuda, Birleşmiş Milletler 2016 yılını ‘Uluslararası Bakliyat Yılı’ ilan etmiş ve 10 Şubat’ı ‘Dünya Bakliyat Günü’ olarak belirlemiştir.
Baklagil Ekim Alanları ve Üretimdeki Düşüş
Bayraktar, Türkiye’de baklagil üretiminin genel durumu hakkında şu bilgileri paylaştı:
✔ Baklagil üretimi, özellikle Güneydoğu Anadolu, İç Anadolu ve Marmara’nın güneyinde yoğunlaşmaktadır.
✔ Kırmızı mercimek Güneydoğu’da, yeşil mercimek İç Anadolu’da, bakla Ege ve Güney Marmara’da, nohut ve kuru fasulye ise birçok bölgede üretilmektedir.
✔ Türkiye’de 1990 yılında 20,3 milyon dekar olan baklagil ekim alanı, bugün 8,7 milyon dekara düşerek %56,6 azalmıştır.
✔ Üretim de %33,2 oranında gerilemiştir.
Toplam üretimde;
🔹 Nohut %42,7 ile ilk sırada
🔹 Kırmızı mercimek %30,1
🔹 Kuru fasulye %20,7
🔹 Yeşil mercimek %5,3
🔹 Diğer bakliyatlar %1,1 oranında pay almaktadır.
Üretim Artışı Yetersiz Kalıyor
2016’dan 2024’e kadar yapılan çalışmalar ve üreticilerin çabasıyla bakliyat üretimi %24,5 artarak 1 milyon 345 bin tona ulaştı. Ancak bu artışa rağmen arz açığı devam ediyor:
📉 Yeşil mercimekte %39,8
📉 Kırmızı mercimekte %14,1
📉 Kuru fasulyede %8,6 oranında üretim açığı bulunuyor.
Nohut dışındaki temel bakliyatlarda üretim tüketimi karşılamıyor ve ithalat ihtiyacı doğuyor.
Bakliyat İthalatı Artıyor
Son 10 yılda kuru fasulye, nohut ve mercimek ithalatı %55 artarak 587 bin 500 tona ulaştı.
💰 İthalat maliyeti %28 artarak 321 milyon dolardan 412 milyon dolara çıktı.
💰 Son 10 yılda toplamda 5 milyon 44 bin ton ithalata karşılık 3 milyar 629 milyon dolar ödendi.
Bayraktar, “Baklagil gibi temel protein kaynaklarında ithalatçı konumda olmamız kabul edilemez” diyerek yerli üretimin artırılması gerektiğini vurguladı.
Üretici-Tüketici Fiyat Farkı Büyük
TZOB tarafından yapılan araştırmaya göre, üretici ve market fiyatları arasındaki uçurum dikkat çekiyor:
📌 Üreticide 23 TL olan kırmızı mercimek, markette 60 TL’ye satılıyor.
📌 Nohut üreticide 31,5 TL iken markette 89 TL’ye çıkıyor.
📌 Kuru fasulye üreticide 33 TL iken markette 98 TL’ye satılıyor.
📌 Yeşil mercimek üreticide 29 TL iken market fiyatı 72 TL’ye ulaşıyor.
Bayraktar, “Kırmızı et fiyatlarının yükseldiği ve tüketicinin alım gücünün düştüğü bir dönemde, protein kaynağı olan baklagillerin pahalıya satılması kabul edilemez” diyerek çözüm önerilerini paylaştı.
Çözüm Önerileri
✔ Marketlerde tavan fiyat uygulaması getirilmeli.
✔ Baklagil üretimini artırmaya yönelik teşvikler yükseltilmeli.
✔ Üretici-tüketici arasındaki fiyat farkı makul seviyeye çekilmeli.
✔ Hasat dönemine yakın ithalat yapılarak piyasadaki fiyat dengesi bozulmamalı.
✔ Üreticilere sürdürülebilir ve adil bir fiyat politikası oluşturulmalı.
Bayraktar, açıklamasını “Dünya Bakliyat Günü’nü kutluyor, emeğiyle bakliyat üretimimize katkı sağlayan tüm çiftçilerimize teşekkür ediyorum” sözleriyle tamamladı.
