Tarım, insanlık tarihi kadar eski bir uğraş. Ancak bu kadim üretim biçimi, özellikle son 50 yılda ciddi dönüşümler geçirdi. Artan nüfus, değişen iklim koşulları, azalan tarım arazileri ve doğal kaynakların tükenme riski, klasik tarım yöntemlerinin sürdürülebilirliğini ciddi anlamda sorgular hale getirdi. Bu noktada devreye giren “topraksız tarım” (hidroponik ve benzeri sistemler), tarımın geleceğine dair umut vadeden bir alternatif olarak öne çıkıyor.
Türkiye’de topraksız tarımın serüveni, 1980’li yıllarda yapılan Ar-Ge çalışmalarıyla örtü altı üretimle başlamıştı. 1990’ların başında ise küçük ölçekli çiftçi seraları ile bu yöntem daha yaygın hale geldi. Türkiye’nin ilk modern topraksız tarım serası 1995 yılında Antalya’da kuruldu. Başlangıçta sadece bölge halkı için üretim yapan bu seralar, zamanla ülke genelinde ve hatta yurtdışına yönelik üretim kapasitesine ulaştı. Bugün geldiğimiz noktada, yaklaşık 30 yıllık birikimle topraksız tarım, sadece bir alternatif değil; giderek daha fazla tercih edilen bir üretim modeli haline gelmiş durumda.
Bu üretim biçiminin yükselişinin altında, küresel ölçekte yaşanan iklim krizlerinin ve çevre sorunlarının etkisi büyük. Kontrolsüz su kullanımı, toprak erozyonu, artan sıcaklıklar ve değişen mevsim döngüleri, klasik tarımı giderek daha riskli hale getiriyor. Oysa topraksız tarım, bu riskleri minimize eden kontrollü ortamlar sayesinde, yılın her döneminde, daha az suyla, daha fazla ve sağlıklı ürün alınmasına olanak tanıyor. Özellikle hibrit tohumlarla yapılan üretimlerde, küçük alanlardan maksimum verim alınabiliyor.
Bununla birlikte, toprakların bilinçsizce kullanımı, kimyasal kirlilik ve plansız üretim, hem toprak kalitesini hem de verimliliği düşürdü. Bu da artan dünya nüfusunun gıda ihtiyacını karşılamakta yetersiz kalan bir üretim modeliyle karşı karşıya kalmamıza neden oldu. Sonuç? Pek çok ülkede zaman zaman yaşanan hammadde ve gıda krizleri…
İşte bu noktada topraksız tarımın sunduğu imkanlar devreye giriyor. Kontrollü üretim sayesinde hem kalite hem de miktar açısından sürdürülebilir bir gıda üretimi sağlanabiliyor. Ayrıca şehir merkezlerine yakın alanlarda da kurulabilen bu sistemler, lojistik maliyetleri azaltarak taze ürünlerin tüketiciye daha hızlı ulaşmasını sağlıyor.
Topraksız tarım, elbette klasik tarımın yerine geçmeyecek; ancak onun yükünü hafifletecek güçlü bir tamamlayıcı haline gelmiş durumda. Geleceğin gıda politikalarında ve iklim stratejilerinde, bu üretim biçiminin daha fazla yer bulacağını öngörmek hiç de zor değil. Topraktan gelen yaşam, toprak olmadan da sürdürülebilir olabilir; yeter ki bu teknolojiyi doğru anlayıp, doğru planlayalım.
Bu verimli bilgiler için teşekkürler kalemınız diam olsun Yunus bey